درمان عملی غیبت
................................................................
چون بیان کردن عیب و نقص برادر مؤمن و نکوهش او، مربوط به پدیده و آفرینش آفریدگار است، این رفتار به ناقص پنداشتن فعل آفریدگار برمیگردد؛ یعنی اگر از انسان مؤمنی به لحاظ جسمانی غیبت کند، در واقع آفرینش خداوند را مورد سؤال قرار داده است.
۱) نخستین راه عملی که برای جلوگیری از غیبت سفارش میشود این است که انسان پیش از گفتن هر سخنی، به «مشروع یا نامشروع بودن»، و «سود و زیانهای دنیایی و آخرتی» آن توجه کند. اندیشه در سخن، پیش از بیان آن، مانع بسیاری از گناهان زبان میشود.
۲) انسان در معاشرت با دوستان یا شرکت در محافل، احتیاط بیشتری به خرج دهد؛ یعنی دوستانی را برگزیند که اهل غیبت نباشند، و در مجالسی شرکت کند که درباره دیگران سخن چینی نمیشود؛ زیرا شرکت در مجالسی که در آن غیبت میشود، خوانا ناخواه بر روح انسان اثر میگذارد و از آن جا که شنیدن غیبت هم حرام است، باید در مسأله دوستیابی و صله رحم دقت بیشتری کرد.
۳) راه سوم، کمک خواستن از خداست که این خود دو گونه است: نخست این که انسان به صورت کلی و در همه اوقات از خدا درخواست کمک و یاری کند تا به رذایل اخلاقی چون غیبت دچار نشود؛ همان گونه که در دعاها هم آمده است که «خدایا مرا از غیبت پناه ده). [1] دوم در جایی که زمینه غیبت فراهم و آبروی فرد در خطر است و شرایط اقتضا میکند که شخص برای حفظ آبروی خود، از دیگران غیبت کرده، عیوب ایشان را آشکار سازد، در واپسین مرحله، با خدا باشد و از او بخواهد که آبرویش را حفظ کند و بگوید: «خدایا! با تو معامله میکنم و برای تو از آبرویم میگذرم و آن را به تو میسپارم. تو خود آبروی مرا حفظ فرما»؛ چرا که خداوند بهتر از هر انسانی در حفظ و نگهداری حیثیت انسانها، توانا است.
امیرمؤمنان علی(ع) میفرماید:
الغیبه جهد العاجز. [2] غیبت تلاش انسان ناتوان است.
کسانی که قدرت و تکیه گاهی داشته باشند (به ویژه از لحاظ معنوی) هرگز زبان به غیبت نمیآلایند.
————————————————
پاورقی:
[1]. وَ اعذنی فیه مِنَ الغیبه … (علامه مجلسی: بحارالانوار، ج ۹۴، ص ۳۴۳، ح ۲).
[2]. صبحی صالح: نهجالبلاغه، ص ۵۵۶، ح ۴۶۱.
